PRAKTYKA KLINICZNA
Programy terapeutyczne usprawniające percepcję
i realizację prozodii – przegląd literatury
1
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Zakład Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego, Lublin
Data publikacji: 29-10-2020
Autor do korespondencji
Marta Wysocka
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Zakład Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego, ul. J. Sowińskiego 17, 20-040 Lublin, e-mail: martawysocka@op.pl
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Zakład Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego, ul. J. Sowińskiego 17, 20-040 Lublin, e-mail: martawysocka@op.pl
Now Audiofonol 2016;5(2):47-52
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Percepcja i ekspresja prozodii usprawniane są przede wszystkim w ramach terapii zaburzeń prozodycznych. Działania takie
podejmuje się również w procesie podnoszenia kompetencji i sprawności prozodycznych osób doskonalących własną technikę mówienia czy uczących się języków obcych.
Celem artykułu jest charakterystyka programów mających na celu usprawnienie odbioru i realizacji cech i zjawisk prozodycznych. Wśród nich znajdują się takie, które oparte są wyłącznie na sygnale mowy, ale również takie, w których wykorzystywane
są inne bodźce akustyczne, głównie muzyczne. W artykule zaprezentowano programy służące kształtowaniu wybranych cech
i zjawisk prozodycznych, jak również takie, które mają na celu usprawnianie percepcji i realizacji wielu z nich. Wyboru programów dokonano, biorąc pod uwagę kryterium ich popularności i skuteczności w praktyce klinicznej, walory merytoryczne
oraz dostępność i przejrzystość procedur postępowania terapeutycznego.
FINANSOWANIE
Artykuł powstał w związku z realizacją projektu „Zintegrowany
system narzędzi do diagnostyki i telerehabilitacji schorzeń narządów zmysłów (słuchu, wzroku, mowy, równowagi, smaku, powonienia)” współfinansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Programu STRATEGMED.
REFERENCJE (42)
1.
Wysocka M. Zaburzenia prozodii mowy. W: Grabias S, Kurkowski M, red. Logopedia. Teoria zaburzeń mowy. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2013: 165–84.
2.
Albert ML, Sparks RW, Helm NA. Melodic intonation therapy for aphasia. Arch Neurol, 1973; 29: 130–31.
3.
Carroll D. A study of the effectiveness of an adaptation of Melodic Intonation Therapy in increasing the communicative speech of young children with Down syndrome. McGill University; 1996.
4.
Roper N. Melodic Intonation Therapy with young children with apraxia. Bridges: Practice-Based Research Synthesis, 2003; 1(3): 1–7.
5.
Hargrove PM, McGarr NS. Prosody menagement of communication disorders. San Diego, California: Singular Publishing Group; 1994.
6.
Baumgartner ChA, Sapir S, Ramig LO. Voice quality changes following Phonatory-Respiratory Effort Treatment (LSVT®) versus Respiratory Effort Treatment for individuals with Parkinson Disease. J Voice, 2001; 15(1): 105–14.
7.
Fox CM, Boliek CA. Intensive voice treatment (LSVT LOUD) for children with spastic cerebral palsy and dysarthria. J Speech Lang Hear Res, 2012; 55(3): 930–45.
8.
Wenke RJ, Theodoros D, Cornwall P. A comparison of the effects of the Lee Silverman Voice Treatment and traditional therapy on intelligibility, perceptual speech features, and everyday communication in nonprogressive dysarthria. J Med Speech-Lang Pat, 2011; 19(4): 1–25.
9.
Leon SA, Rosenbek JC, Crucian GP, Hieber B, Holiway B, Rodriguez AD i wsp. Active treatments for aprosodia secondary to right hemisphere stroke. J Rehabil Res Dev, 2005; 42(1): 93–102.
10.
Rosenbek JC, Rodriguez AD, Hieber B, Leon SA, Crucian GP, Ketterson TU i wsp. Effect of two treatments for aprosodia secondary to acquired brain injury. J Rehabil Res Dev, 2006; 43: 379–90. Appendix 1 http://www.rehab.research.va.g..., dostęp: 23.07.2015. Appendix 2 http://www.rehab.research.va.g..., dostęp: 23.07.2015.
11.
Ballard KJ, Robin DA, McCabe P, McDonald J. A treatment for dysprosody in childhood apraxia of speech. J Speech Lang Hear R, 2010; 53: 1227–45.
12.
Samuelsson C. Prosody intervention: A single subject study of a Swedish boy with prosodic problems. Child Language Teaching and Therapy, 2011; 27: 56–67.
15.
Schön D, Magne C, Besson M. The music of speech: music training facilitates pitch processing in both music and language. Psychophysiology, 2004; 41(3): 341.
17.
Hausen M, Torppa R, Salmela VR, Vainio M, Särkämö T. Music and speech prosody: A common rhythm. Front Psychol, 2013; 4(566): 1–16.
18.
Kowalska A. Metodyka kształtowania elementów prozodycznych w wypowiedziach dzieci z upośledzeniem słuchu. Lublin: Wydawnictwo UMCS; 1989.
20.
Kilińska-Ewertowska E. Ćwiczenia logorytmiczne. Gdańsk: Wydawnictwo Glottispol; 1993.
21.
Walencik-Topiłko A. Elementy logorytmiki w terapii neurologopedycznej. W: Nowakowska-Kempna I, Pluta-Wojciechowska D, red. Studia z neurologopedii. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2010: 133–39.
22.
Walencik-Topiłko A, Wysocka M. Logorytmika w terapii surdologopedycznej. W: Muzyka-Furtak E, red. Surdologopedia. Teoria i praktyka. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis; 2015, 343–53.
23.
Walencik-Topiłko A. Słowa, dźwięki i piosenki. Multimedialna logorytmika. Gdańsk: Young Digital Planet; 2008.
24.
Rogers A, Fleming PL. Rhythm and melody in speech therapy for the neurologically impaired. Music Therapy. Journal of the American Association for Music Therapy, 1981; 1(1): 33–38.
25.
Cohen NS. The use of superimposed rhythm to decrease the rate of speech in a brain-damaged adolescent. J Music Ther, 1988; 25(2): 85–93.
26.
Helfrich-Miller KR. Melodic Intonation Therapy with developmentally apraxic children. Seminars in Speech and Language, 1984; 5: 119–26.
27.
Tamplin J. A pilot study into the effect of vocal exercises and singing on dysarthric speech. Neurorehabilitation, 2008; 23: 207–16.
28.
Lim HA. The effect of ‘developmental speech-language training through music’ on speech production in children with autism spectrum disorders. Cambridge: ProQuest; 2008.
29.
Staum MJ. Music notation to improve the speech prosody of hearing impaired children. J Music Ther, 1987; 24: 146–59.
30.
Strait DL, Kraus N, Skoe E, Ashley R. Musical experience promotes subcortical efficiency in processing emotional vocal sounds. Annals of the New York Academy of Sciences, 2009; 1169(1): 209–13.
31.
Lima CF, Castro SL. Speaking to the trained ear: Musical expertise enhances the recognition of emotions in speech prosody. Emotion, 2011; 11(5): 1021–31.
32.
Pinheiro AP, Vasconcelos M, Dias M, Arrais N, Gonçalves OF. The music of language: An ERP investigation of the effects of musical training on emotional prosody processing. Brain Lang, 2015; 140: 24–34.
33.
Crepy H, Denoix B, Destombes F, Rouquie G, Tubach J-P. Speech processing on a personal computer to help deaf children. World Computer Congress, 1983: 669–71.
34.
Oster A-M. Computer-based speech therapy using visual feedback with focus on children with profound hearing impairments. Unpublished Ph.D. Kungliga Tekniska Hogskolan. Sweden; 2006: 825–33.
35.
Cohen NS. The effect of vocal instruction and Visi-Pitch™ feedback on the speech of persons with neurogenic communication disorders: Two case studies. Music Therapy Perspectives, 1995; 12: 70–74.
36.
Beskow J, Karlsson I, Kewley J, Salvi G: SYNFACE – A Talking Head Telephone for the hearing-impaired. W: Miesenberger K, Klaus J, Zagler W, Burger D, red. Computers helping people with special needs, 2004: 1178–86.
37.
Jokisch O, Koloska U, Hirschfeld D, Hoffmann R. Pronunciation learning and foreign accent reduction by an audiovisual feedback system. Proc. 1st Intern. Conf. on Affective Computing and Intelligent Interaction (ACII), Beijing; 2005: 419–25.
38.
Delmonte R. Prosodic tools for language learning. Int J Speech Technol, 2009; 12: 161–84.
39.
Demenko G, Wagner A, Cylwik N, Jokisch O. An Audiovisual Feedback System for Acquiring L2 Pronunciation and L2 Prosody. http://www.staff.amu.edu.pl/~w..., dostęp: 25.07.2015.
40.
Demenko G, Wagner A, Cylwik N. The use of speech technology in foreign language pronunciation training. Arch Acoust, 2010; 35(3): 309–30.
41.
Wagner J, Lingenfelser F, Andre E. The Social Signal Interpretation Framework (SSI) for Real Time Signal Processing and Recognitions in Proceedings of INTERSPEECH 2011, Florence; 2011.
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
