Wstęp i cel pracy:
Badania przesiewowe słuchu odgrywają niezwykle ważną rolę w profilaktyce. Pozwalają one na wczesne wykrycie zaburzeń słuchu, umożliwiając w ten sposób szybkie rozpoczęcie leczenia, oraz eliminują lub minimalizują negatywne konsekwencje związane z tego rodzaju dysfunkcją. Dzieci z zaburzeniami słuchu często mają opóźniony rozwój mowy oraz zdolności poznawczych, co może skutkować trudnościami w uczeniu się oraz obniżać wyniki w nauce. Od wielu lat Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu (IFPS) podejmuje szereg inicjatyw w zakresie badań przesiewowych słuchu w wielu krajach na różnych kontynentach. Głównym celem tych działań jest wczesne wykrycie wad słuchu, szczególnie u dzieci, które rozpoczynają naukę w szkole, oraz zwiększanie świadomości rodziców i środowiska szkolnego na temat problemów ze słuchem. Kolejnym celem jest poprawa jakości opieki medycznej i profilaktyki, zwłaszcza w krajach afrykańskich, poprzez umożliwienie dostępu do badań i promowanie zdrowego stylu życia.

Materiał i metody:
Badaniami objęto łącznie 608 uczniów w wieku od 6 do 12 lat. Badania słuchu wykonano w czterech państwach afrykańskich: w Kamerunie zbadano 260 uczniów, w Nigerii – 196 uczniów, w Rwandzie – 183 uczniów, a w Tanzanii – 199 uczniów. Badania przesiewowe wykonano przy użyciu Platformy Badań Zmysłów (PBZ); z zastosowaniem audiometrycznej procedury pomiaru progu słuchu. PBZ, opracowana przez Instytut Narządów Zmysłów, jest niezbędna w przypadku badań z udziałem dużej liczby osób. Wartości progowe dla przewodnictwa powietrznego określano w zakresie częstotliwości 0,5–8 kHz. Za nieprawidłowy wynik testu uznawano wartość progową dla przewodnictwa powietrznego wynoszącą 25 dB HL i więcej dla co najmniej jednej częstotliwości w co najmniej jednym uchu. W niektórych krajach protokół badań rozszerzono dodatkowo o wideootoskopię.

Wyniki:
Nieprawidłowy wynik przesiewowy uzyskano u 188 osób, tj. u 22,4% badanych dzieci. Wśród dzieci w wieku 6–9 lat uzyskano 20,8% wyników dodatnich, natomiast wśród dzieci w wieku 10–12 lat – 24,5%. Stwierdzono dużą liczbę jednostronnych ubytków słuchu. Z przeprowadzonych badań wynika, że we wszystkich krajach uczestniczących w programie przesiewowym skala ubytków słuchu wśród dzieci w wieku szkolnym jest znaczna.

Wnioski:
Pilotażowe badania przesiewowe wykazały, że opracowany w Polsce model organizacyjny badań przesiewowych oraz stosowane w nich metody, urządzenia i systemy informatyczne mogą być z powodzeniem wykorzystywane nie tylko w krajach europejskich, lecz także afrykańskich. Należy podkreślić, że wykonywane przez IFPS przesiewowe badania słuchu były jednocześnie pierwszym screeningiem przeprowadzonym w szkołach znajdujących się w omawianych krajach afrykańskich. Uzyskane w ramach tego pilotażu wyniki wskazują na dużą częstość występowania problemów ze słuchem u dzieci w wieku szkolnym. W krajach tych zaleca się zatem wdrożenie badań przesiewowych słuchu jako rutynowej procedury w opiece medycznej.