PRACA PRZEGLĄDOWA
Badanie sprawności gramatycznej w normie i zaburzeniach
mowy – przegląd stanowisk
1
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Zakład Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego, Lublin
Data publikacji: 29-10-2020
Autor do korespondencji
Jolanta Panasiuk
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Zakład Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego, ul. J. Sowińskiego 17, 20-040 Lublin, e-mail: lisa@poczta.onet.eu
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Zakład Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego, ul. J. Sowińskiego 17, 20-040 Lublin, e-mail: lisa@poczta.onet.eu
Now Audiofonol 2016;5(2):9-17
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Sprawność gramatyczna jest elementem sprawności systemowej, warunkującej rozumienie i używanie znaków i reguł systemu
językowego i odnosi się do sposobu łączenia słów w znaczące frazy i zdania. W logopedii problem sprawności gramatycznej powiązany jest z potrzebą diagnozowania zaburzeń mowy oraz programowania terapii logopedycznej u dzieci, u których ta sprawność nie wykształciła się, oraz u dorosłych, u których uległa rozpadowi. Istniejące narzędzia do oceny sprawności gramatycznej
u dzieci w wieku rozwojowym i u dorosłych z nabytymi zaburzeniami mowy w przebiegu schorzeń neuropsychiatrycznych są
niewystarczające do systemowej oceny sposobu rozumienia i realizowania wzorców składniowych i wykładników wszystkich
kategorii fleksyjnych. Jedynie pełna ocena stanu sprawności gramatycznych może stanowić podstawę programowania ćwiczeń
językowych, dobranych zgodnie ze stopniem i zakresem istniejącego deficytu gramatycznego u poszczególnych pacjentów.
FINANSOWANIE
Artykuł powstał w związku z realizacją projektu „Zintegrowany
system narzędzi do diagnostyki i telerehabilitacji schorzeń narządów zmysłów (słuchu, wzroku, mowy, równowagi, smaku, powonienia)” współfinansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Programu STRATEGMED.
REFERENCJE (55)
3.
Grzegorczykowa R, Laskowski R, Wróbel H, red. Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. Warszawa: PWN; 1998.
4.
Grabias S. Minimalizacja systemu językowego dla potrzeb glottodydaktyki i logopedii. W: Opuscula Logopaedica in honorem Leonis Kaczmarek. Lublin: Wydawnictwo UMCS; 1993: 48–56.
6.
Saloni Z, Świdziński M. Składnia współczesnego języka polskiego. Warszawa: PWN; 1985.
9.
Żmigrodzki P. Związki między składnikami w zdaniu. W: Achtelik A, Tambor J, red. Sztuka czy rzemiosło? Nauczyć Polski i polskiego. Katowice: Gnome; 2007, 35–51.
12.
Chomsky N. Zagadnienia teorii składni. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich; 1982.
14.
Panasiuk J. Postępowanie logopedyczne w przypadkach alalii i niedokształcenia mowy o typie afazji. W: Grabias S, Panasiuk J. Woźniak T, red. Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Lublin: Wydawnictwo UMCS; 2015, 309–45.
15.
Emiluta-Rozya D, Mierzejewska H, Atys P. Badanie przesiewowe do wykrywania zaburzeń mowy u dzieci dwu-, czteroi sześcioletnich. Warszawa: Wydawnictwo ASP; 2004.
16.
Paluch A, Drewniak-Wołosz E, Mikosza L. Afa-skala. Jak badać mowę dziecka afatycznego. Kraków: Impuls; 2002.
17.
Michalak-Widera I, Węsierska K. Test do badań przesiewowych mowy dzieci w wieku przedszkolnym. Katowice: Unikat 2; 2012.
18.
Emiluta-Rozya D. Całościowe badanie logopedyczne z materiałem obrazkowym. Warszawa: Wydawnictwo ASP; 2013.
20.
Pickstone C, Hannon P, Fox L. Surveying and screening preschool language development in community-focused intervention programmes: a reviev of instruments. Child: Care, Heath and Development, 2002; 28: 251–64.
22.
Grabias S, Kurkowski ZM, Woźniak T. Logopedyczny Test Przesiewowy dla dzieci w wieku szkolnym. Lublin: Wydawnictwo PTL; 2002.
23.
Kielar-Turska M. Testy sprawności językowych i komunikacyjnych w diagnozie logopedycznej. W: Milewski S, Kaczorowska-Bray K, red. Metodologia badań logopedycznych z perspektywy teorii i praktyki. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia; 2015: 213–27.
24.
Wojtowicz M. Test Zdolności Językowych. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP; 2006.
26.
Smoczyńska M, Haman E, Czaplewska E, Maryniak A, Krajewski G, Banasik N i wsp. Standaryzowane Narzędzie do Oceny Wypowiedzi (SNOW), Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych; 2015.
27.
Przetacznik-Gierowska M, Kielar M, Litwa A. Test sprawności językowych. Polska adaptacja testu HSET (Heidelberger Sprachentwicklungstest). Kraków: Instytut Psychologii UJ; 1978.
28.
Blank B, Rose S, Berlin L. Preschool Language Assesment Instrument: The Language of learning in practice. USA: Psychological Corporation; 1978.
29.
Białecka-Pikul M. Polska wersja testu PLAI (Preschool Language Assessment Instrument) do badania kompetencji komunikacyjnej dzieci przedszkolnych. Kwartalnik Polskiej Psychologii Rozwojowej, 1994; 4(1): 127–50.
30.
Smoczyńska M, Haman E, Czaplewska E, Maryniak A, Krajewski G, Banasik N, Kochańska M, Łuniewska M, Morstin M. Test Rozwoju Językowego (TRJ). Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych; 2015.
31.
Kielar-Turska M. Rozwój sprawności językowych i komunikacyjnych. W: Czaplewska E, Milewski S, red. Diagnoza logopedyczna. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne; 2012, 15–63.
32.
Kielar-Turska M. Sprawności językowe i komunikacyjne a inne funkcje psychiczne. W: Milewski S, Kaczorowska-Bray K, red. Logopedia. Wybrane aspekty historii, teorii i praktyki. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia; 2012, 70–86.
33.
Kielar M. Sprawność językowa dzieci wiejskich u progu szkoły. W: Kielar M, Radochoński M, red. Rozwój i wychowanie dziecka wiejskiego. Rzeszów: Wydawnictwo WSP w Rzeszowie; 1989, 191–203.
34.
Gołąb Z, Heinz A, Polański K. Słownik terminologii językoznawczej. Warszawa: PWN; 1968.
36.
Łuria AR. Zaburzenia wyższych czynności korowych wskutek ogniskowych uszkodzeń mózgu. Warszawa: PWN; 1967.
38.
Wepman J, Jones L. Studies in Aphasia. An Approach to Testing. Chicago: University of Chicago Education, Industry Service; 1961.
39.
Tomaszewska-Volovici H. Agramatyzm w afazji (na materiale polskim). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich; 1976.
40.
Jakobson R. W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism. Mayenowa MR, red. Warszawa: PIW; 1989.
41.
Lewicki AM. Słownik a gramatyka w leksykograficznym opisie związków gramatycznych. W: Basaj M, red. Typy opisów gramatycznych języka. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich; 1986: 157–70.
42.
Mierzejewska H, red. Badania lingwistyczne nad afazją. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich; 1978.
43.
Panasiuk J. Realizacja struktur składniowych w afazji. Logopedia, 2003; 32: 15–61.
45.
Goodglass H. Studies on the grammar of aphasics. W: Goodglass H, red. Psycholinguistics and aphasia. Baltimore: Johns Hopkins University Press; 1973.
46.
Goodglass H, Kaplan E. Boston Diagnostic Aphasia Examination. Philadelphia: Psychological Corporation; 1972.
47.
Schuell H. Administrative Manual for the Minnesota Test for Differential Diagnosis of Aphasia. Minneapolis: University of Minnesota Press; 1965.
48.
Benton AL, Hamsher K, Sivan AB. Multilingual Aphasia Examination. Iowa City: AJA Associates; 1978.
49.
Huber W, Poeck K, Weniger D, Wilmes K. Der Aachner Aphasie Test (AAT). Göttingen: Hogrefe; 1983.
50.
De Renzi E, Vignolo LA. The Token Test: a Sensitive Test To Detect Receptive Disturbances in Aphasia. Brain, 1962; 85(4): 665–78.
51.
Kościesza M. Wartość diagnostyczna Token Testu w badaniu zaburzeń afatycznych. Audiofonologia, 1990; 2: 71–84.
52.
Orgass B. Eine Revision des Token Tests. Teil I und II. Diagnostica, 1976; 22: 70–87, 141–56.
53.
Łucki W. Zestaw prób do badania procesów poznawczych u pacjentów z uszkodzeniami mózgu. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych; 1995.
55.
Puchowska-Florek M, Książkiewicz B, Nowaczewska M. Ocena przydatności wybranych skal i testów do oceny afazji u pacjentów w ostrym okresie udaru mózgu. Udar Mózgu, 2005; 7(2): 39–47.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
